Wiadomości

• PL-RZĄD: Wczoraj Sejm nie udzielił wotum zaufania rządowi Mateusza Morawieckiego i wybrał Donalda Tuska na prezesa Rady Ministrów. Zaprzysiężenie rządu Donalda Tuska odbędzie się w środę o godz. 9.00.
• PL-BUDŻET: W ostatnich tygodniach wywalczyliśmy na Radzie Europejskiej, że wydatki na zbrojenia nie będą zaliczane do deficytu budżetowego w przypadku procedury nadmiernego deficytu - poinformował w expose premier Mateusz Morawiecki.
• PL-KREDYT: W ramach programu "Pierwsze Mieszkanie" podpisano 48.185 umów według stanu na 7 grudnia - poinformowała wiceprezes ZBP Agnieszka Wachnicka.

Jakie będą skutki wzrostu poparcia dla prawicy w Europie?

W ostatnich tygodniach dominującym tematem makroekonomicznym i rynkowym w Polsce jest zmiana rządu i jej konsekwencje: bardziej jastrzębia polityka pieniężna, prawdopodobnie luźniejsza polityka fiskalna, wzrost szans na odblokowanie KPO, umocnienie złotego, itp. O tym wszystkim pisaliśmy już jednak sporo i dziś chcielibyśmy przyjrzeć się polityce w szerszym kontekście.

Zmiana polityczna jaka dokonała się w Polsce odbyła się bowiem pod prąd zmian, jakie dokonują od ostatniej dekady w Europie. Nasze społeczeństwo przesunęło się w swoich sympatiach w lewo. Na naszym kontynencie widać jednak raczej dryf na prawą stronę sceny politycznej. Pokazują to zarówno skrzętnie prowadzone przez politologów statystyki (zobrazowane na wykresie poniżej), jak też głośne ostatnio wyniki wyborów i sondaży:

• Zwycięstwo Giorgii Meloni we Włoszech
• Zwycięstwo Geerta Wildersa w Holandii
• Wysokie poparcie AfD w Niemczech, FPÖ w Austrii, czy RN we Francji.

Poparcie dla partii skrajnych w wyborach parlamentarnych w Europie, % głosów

Źródło: Rooduijn, Matthijs, 2023, link. Wykres zreplikowany przez Analizy Pekao.

Zaostrzenie polityki migracyjnej

Nietrudno dostrzec, że wzrost poparcia dla partii prawicowych który datuje się od 2015 r. zbiegł się w czasie z nasileniem kryzysu migracyjnego w Europie. Zaostrzenie polityki migracyjnej jest też naturalną i najłatwiejszą do zauważenia konsekwencją zmian sympatii politycznych na naszym kontynencie.

Przykładowo, Wielka Brytania nie tylko opuściła UE, lecz także snuje plany wysyłania migrantów ubiegających się o azyl do Rwandy na czas procesowania ich wniosków. Granice Unii Europejskiej są zaś coraz częściej strzeżone przez mury i inne fizyczne bariery, których długość wzrosła z 315 km w 2014 do 2048 km w 2022 (źródło). Zmiany polityki migracyjnej po zwycięstwie prawicy nie zawsze jednak są głębokie. Dobrym tego przykładem jest rząd Georgii Meloni we Włoszech, którego polityka względem migrantów nie jest im równie nieprzychylna jak retoryka.

Mniejsze poparcie dla państwa dobrobytu

Zaostrzenie polityki migracyjnej nie jest jedyną konsekwencją wzrost prawicowych sympatii. Inną jest zmniejszenie skali finansowania usług publicznych, zwłaszcza ochrony zdrowia oraz edukacji. Im więcej (nielegalnych) migrantów trafia do danego regionu, tym bardziej na prawo przesuwają się jego sympatie polityczne i tym mniejsze finansowanie wspomnianych instytucji. Rosną natomiast wydatki publiczne na bezpieczeństwo publiczne (wojsko, policję, więziennictwo). To dość dobrze udokumentowane zjawisko, zarówno w Europie (źródło), jak i w USA (źródło). Mniej jednoznaczny jest związek partii prawicowych z redystrybucją, gdyż pod tym względem zdarza im się przejmować postulaty lewicy.

Niechęć dla rozszerzania i głębszej integracji UE

Partie bardziej prawicowe są też często eurosceptyczne, ale rzadko w tak nieprzejednany sposób jak brytyjski UKIP. Ich sprzeciw dotyczy raczej redystrybucyjnego aspektu Unii Europejskiej (fundusz spójności) oraz presji regulacyjnej podnoszącej koszty życia, np. na skutek polityki klimatycznej (vide ruch żółtych kamizelek we Francji). Dlatego zmiany sympatii politycznych w Europie skłaniają do sceptycyzmu co do perspektyw rozszerzenia UE na wschód oraz dalszego zaostrzania polityki klimatycznej (np. rozszerzenia handlu emisjami na paliwa do samochodów oraz ogrzewania domów, w ramach  Fit for 55).

Komentarz rynkowy

■  ZAGRANICA: Trendy zapoczątkowane przez relatywnie dobre dane z amerykańskiego rynku pracy wyczerpały się mniej więcej w połowie sesji amerykańskiej i w jej końcówce triumfowały już zgoła odmienne pomysły uczestników rynku. Pojawili się bowiem kupujący na rynku obligacji a na niższych stopach tracił dolar i zyskiwały główne indeksy giełdowe. Warto pamiętać, że mówimy o bardzo małych ruchach. Reakcja na dane z rynku pracy unaocznia rosnącą rolę danych makro w kształtowaniu wycen rynkowych. Jednocześnie, z orbity zainteresowania inwestorów zniknęły kwestie podaży obligacji skarbowych. Dziś w centrum uwagi znajdzie się amerykańska inflacja i reakcja na nią może (tak, jak w przypadku rynku pracy) być nieproporcjonalnie duża. Konsensus spodziewa się wzrostu cen bazowych o 0,3% m/m, co naszym zdaniem wystawia rynek na stosunkowo łatwą niespodziankę.

■   POLSKA: Bez zmian na krajowym FI i FX, co w dużej mierze odzwierciedla to, co się (nie) działo na rynkach zagranicznych. Dziś uczestnicy rynku czekają na aukcję SPW a ekonomiści będą jednym okiem patrzeć na expose wybranego wczoraj przez Sejm premiera, szukając tam sygnałów dotyczących polityki fiskalnej).