Nowa rzeczywistość regulacyjna w UE: na ile dwa pakiety Omnibus oraz Clean Industrial Deal zmienią zielone reguły gry?
Przedstawiamy raport podsumowujący najnowsze propozycje zmian legislacyjnych i inicjatyw strategicznych w obszarze zrównoważonego rozwoju przedstawione przez Komisję Europejską 26 lutego 2025 roku. Kluczowe wnioski zamieszczamy poniżej. Zapraszamy do lektury!
Europejski Zielony Ład w nowej odsłonie: między regulacjami a konkurencyjnością
Unia Europejska od lat kreuje ambitną politykę klimatyczną, ale rzeczywistość gospodarcza przestaje nadążać za ideałami. Ostatnie lata pokazały, że regulacje ESG mają wpływ na konkurencyjność unijnego przemysłu. Wśród opinii publicznej, ale też w środowiskach eksperckich rozpoczęła się szeroka debata na temat reorientacji dotychczasowych działań unijnego regulatora w tym obszarze. W odpowiedzi Komisja Europejska opublikowała pakiety Omnibus I i II oraz Clean Industrial Deal, które stanowią początek drogi ku równowadze między klimatycznymi ambicjami a zdolnością europejskiej gospodarki do rywalizacji na globalnym rynku.
Tło ekonomiczne: skąd ta korekta kursu?
Europa od dawna zmaga się ze spadkiem tempa wzrostu gospodarczego. W latach 2010-2023 unijne PKB wzrosło jedynie o 20%, podczas gdy gospodarka światowa o ponad 50%. Dystans do USA i Chin systematycznie się powiększa, a rosnące koszty energii dodatkowo osłabiają konkurencyjność europejskich firm – zwłaszcza w branżach energochłonnych, takich jak przemysł chemiczny, hutniczy czy stalowy. Momentem przesilenia był kryzys energetyczny w 2022 roku, kiedy to odcięcie od rosyjskich surowców doprowadziło do kilkukrotnego wzrostu cen energii. Jego skutki firmy w UE odczuwają po dzień dzisiejszy, tracąc pozycję względem konkurencji z USA i Azji, gdzie energia jest znacznie tańsza, a regulacje środowiskowe mniej restrykcyjne.
Komisja Europejska zmienia podejście, stawiając w większym stopniu na wzmocnienie gospodarki poprzez uproszczenie regulacji i zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej UE. W słuszności tych działań utwierdza m.in. słynny już Raport Draghiego czy Unijny Kompas Konkurencyjności. Z trybu „restrykcyjnego” UE zaczyna przełączać się na tryb bardziej „wspierający”, dostarczający nowych bodźców finansowych i prawnych dla zielonych inwestycji.
Pakiety Omnibus: mniej biurokracji, więcej elastyczności
Pakiety Omnibus I i II to pierwszy krok w stronę deregulacji polityk ESG. Ich główne założenia obejmują: redukcję wymogów raportowania (m.in. Drastyczny spadek liczby firm objętych obowiązkiem raportowania), znaczące ograniczenie biurokracji dla MŚP (wprowadzenie uproszczonego, dobrowolnego standardu VSME), zmiany w mechanizmie podatku granicznego CBAM (wyłączenie z obowiązku mniejszych importerów – stanowiących zdecydowaną większość, ale odpowiadających za marginalną część łącznych emisji). W ten sposób UE wchodzi na ścieżkę budowy bardziej przyjaznego ekosystemu regulacji ESG, racjonalizując je w celu pobudzenia inwestycji i ograniczenia administracyjnych wymogów dla firm.
Clean Industrial Deal: zielona transformacja w służbie konkurencyjności
Kolejną propozycją zmian jest Clean Industrial Deal – inicjatywa strategiczna, koncentrująca się na wsparciu niskoemisyjnego przemysłu i poprawie konkurencyjności, poprzez rozwój innowacji i wzmocnienie odporności gospodarczej UE. Jej główne założenia obejmują: finansowanie czystych technologii, działania zmierzające do obniżenia kosztów energii (większa integracja rynku, przyspieszenie inwestycji w OZE i procesu wydawania pozwoleń), a także wzrost bezpieczeństwa surowcowego (grupy zakupowe, wsparcie rozwoju gospodarki obiegu zamkniętego). Komisja Europejska zasygnalizowała w ten sposób, że UE nie zamierza rezygnować z dekarbonizacji przemysłu, ale dostrzega potrzebę modyfikacji mechanizmów wspierających ten proces.
Co dalej? Przyszłość polityki ESG i klimatu w UE
Bruksela zaczyna patrzeć na politykę klimatyczną z bardziej ekonomicznej perspektywy. Mniej biurokracji, więcej inwestycji – to nowy kierunek, który ma ułatwić unijnym firmom konkurowanie na globalnym rynku, podtrzymując ambicje neutralności klimatycznej. Można z dużą dozą pewności stwierdzić, że to dopiero początek zmian, a przed firmami rysuje się perspektywa przejściowej niepewności prawnej w oczekiwaniu na ostateczny kształt regulacji. Świadczy o tym m.in. długa lista (łącznie ponad 50) planowanych przez Komisję Europejską inicjatyw legislacyjnych i strategicznych w 2025 roku.
Niniejsza publikacja (dalej „Publikacja”) przygotowana przez Departament Analiz Makroekonomicznych Banku Polska Kasa Opieki Spółka Akcyjna (dalej „Pekao S.A.”) stanowi publikację handlową i ma charakter wyłącznie informacyjny. Żadna z jej części nie stanowi podstawy do zawarcia jakiejkolwiek umowy lub powstania zobowiązania, w szczególności nie stanowi oferty w rozumieniu art. 66 Kodeksu Cywilnego. Publikacja nie stanowi rekomendacji udzielanej w ramach usługi doradztwa inwestycyjnego, analizy inwestycyjnej, analizy finansowej oraz innej rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczącej transakcji w zakresie instrumentów finansowych, rekomendacji inwestycyjnej w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r, w sprawie nadużyć na rynku ani porady inwestycyjnej o charakterze ogólnym dotyczącej inwestowania w instrumenty finansowe, a informacje w niej zawarte nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Publikacja nie została przygotowana zgodnie z wymogami prawnymi zapewniającymi niezależność badań inwestycyjnych i nie podlega żadnym zakazom w zakresie rozpowszechniania badań inwestycyjnych i nie stanowi badania inwestycyjnego.